Kanatlara dikkat!
SEZON BAŞLADI, SİZİ SEYİRDE BEKLEYEN YELKEN ARIZALARINDAN BAZILARINI BASİT DE OLSA HATIRLATMADAN GEÇEMEYECEĞİZ.
Yelken ve donanımında karşılaşılabilecek arızaları elbette sayfalar dolusu anlatabiliriz ancak biz bu defa en sık rastlananlara yoğunlaşalım. Cenovadan başlarsak…
Az kullanılmış olsa dahi hor kullanımda cenovanın çeşitli yerleri yırtılabilir, bu durum özellikle gu¨ngörmez yakasının u¨st kısmında oluşur. Genelde yelkenin uç noktalarında kopmalar göru¨lu¨r. Orsa yakasındaki fitil, ön ıstralya rayından fırlayabilir. Cenova alt yakası (etek), tramola sonrasında içeriye elle vardavela u¨zerinden alındığında takılabilir, sertçe vinçlenirse yırtılır. Tramolarda direk u¨zerindeki lambalara ya da radar gibi sabit montajlı parçalara su¨rten cenovanın gu¨ngörmez yakası, bu noktalardan da yırtılabilir. Dikkatli olmak lazım! Bu gibi durumlarda yelkeni mayna etmekte fayda var, aksi takdirde daha fazla parçalanır. Cenovanın orsa yakasında yırtık varsa, bir parça sarıp daha ku¨çu¨k alanla devam edebilirsiniz. Fakat yırtık gu¨ngörmez yakasındaysa tamir ettirene kadar kullanamazsınız.
Standart ana yelkenlerde en sık karşılaşılan sorun, kornişlerden birinin kopmasıdır. Hızlı tedbir alınmadığı takdirde, diğerlerinin de patır patır kopması olağan bir sonuçtur. Bu durumda ana yelkenin sadece tepesi ve alt yaka gergisi bağlı kalacağından sert havada bu yelkeni kurtarmak gu¨ç, bilgi ve kahramanlık ister. Ayrıca -cenovada olduğu gibi- yelken de tepesinden veya mandarın bağlantı noktasından kopabilir. Bu durumda ana yelken hızlı bir şekilde aşağıya doğru du¨şer ve boş kalan mandar direk tepesindeki yuvadan geçerek direk içine du¨şer; kısacası mandarsız kalırsınız. Mandarı değiştirip aynı yuvadan geri çekmek maharet ister, haliyle bu durum genellikle yelken servisleri tarafından çözu¨lu¨r.
Yelkenin kafasının kopması halindeyse, parça yuvanın içinden geçemeyeceğinden mandar direk içine du¨şmez. Bu durumda mevcut diğer halatların (sağlam bir balançina veya balon mandarının) yardımıyla direk tepesine tırmanıp mandarı eski konumuna getirmek mu¨mku¨ndu¨r.
Standart ana yelkenlerde, balen ceplerindeki yırtılmalar, söku¨lmelerin akabinde -seyir sırasında- balenlerin yuvalarından fırlayıp denize du¨ştu¨kleri de sık göru¨lmu¨ştu¨r. Balen cebini tamir ettikten ya da diktikten sonra içine yeni bir balen yerleştirmek gerekir.
Alt yaka gergisinin kopması da sık karşılaşılan bir diğer problemdir. Yeni gergi takımının kurulmasıyla sorun halledilir.
Ana yelkene camadan vurduktan sonra camadan halatının kopması ise sert havada tedirginlik yaratabilir. Genelde ru¨zgârın sertliği göz önu¨ne alınarak iki camadan kullanıldığından, kopmadan sonra hızlı hareket edilerek diğer camadanın devreye sokulması çözu¨m olabilir.
Sonradan takılan sistemlerin avantajı, yelken direk içine girmediğinden sıkışma tehlikesi olmaması
Sarma yelken arızaları
Çok ilginizi çekeceğine inandığımız sarma ana yelkenler başlı başına işlenebilecek bir konudur. Klasik ana yelkenlerle farkına ilişkin çok soru alıyoruz ancak biz şimdi sarma yelkenin çıkarabileceği sorunlardan bahsedelim…
Yelkenle ilk tanışanların kurslarda, eğitim teknelerinde genelde ilk karşılaştıkları standart ana yelkendir, yani sarma sistem değildir. Bu yu¨zdendir ki eğitim su¨recinde sarma yelken deneyimi ve çıkaracağı sorunlardan pek bahsedilmez. Ancak tekne kiralarken ya da satın alınırken artık daha çok sarma ana yelkenli tekneyle karşılaşılıyor. Bu yelken sisteminin açma-kapatma halatları iki tanedir; biri ana yelkenin direk içinden dışarıya çekilmesini ve açılmasını sağlar, diğeri de tam aksini, direk içine sarılmasını gerçekleştirir. Sarma ana yelken bu sırada problem yaratabilir. Duymuş veya yaşamışsınızdır, yelken direk arasına sıkışır; ne çıkar ne de girer. Bu sorunla karşılaşmamak için ana yelkeni, alt yakayı veya gergisinin (outhaul) bir kısmını, arma halatını (inhaul) kontrollu¨ bir şekilde bırakarak ve elle direk dibinden çekerek, sonrasında havuzluktan devam ederek açmak gerekir. Açılmaması halinde, vinç u¨zerinden hemen gu¨ç uygulamamalısınız ki var olan sıkışmayı artırmayın.
Kopmuş mandar
Du¨menciler genelde, -kurslarda öğrenildiği u¨zere- standart yelken açılırken ru¨zgârı tam kafadan almaya çalışır. Sarma yelkende ru¨zgârın hafif yandan (10°) alınması işlemi kolaylaştırabilir zira ru¨zgâr, yelkenin açılmasına yardımcı olur. Ancak dikkat! Sarma halatını vinç u¨zerine kontrollu¨ bırakmalısınız.
Yelkenin sadece bir kısmı açılıp kapanıyorsa işiniz biraz daha zor. Eğer yeterli bilginiz ve alet edevatınız varsa direğe çıkarak sıkışma noktasındaki durumun tespitini yapabilir, direk u¨zerindeki aralıktan içeriye mu¨dahale ederek sıkışmayı ortadan kaldırabilirsiniz. Ayrıca sarma yelken mandarının gerginliğiyle hafifçe oynanarak yelkeni rahatlatıp sarma veya salma işine devam etmeniz de mu¨mku¨n. Eğer başarısız olursanız yarı açık yelkenlerle bir marinaya kadar seyre devam edip açıkta volta atarak telsiz veya telefonla yelken teknik servislerinden yardım alabilirsiniz, size botla ulaşabilirler. Hemen yardım alacağınız durumdaysa, çok derin olmayan, yerleşim merkezine yakın bir yerde teknenin başını ru¨zgâra döndu¨ru¨p ana yelken ıskotasını boşlayabilir, demir atıp yardım bekleyebilirsiniz.
Gu¨ngörmez yakasında yırtık
Tabii ki sarma ana yelken de diğer sistemin yelkenleri gibi yırtılabilir. Sebebi genellikle yanlış trimler ve çok yavaş atılan tramolalardır. Sarma ana yelken sistemlerinde yelken kumaşının eskimesi sorunları artırır çu¨nku¨ eskiyen yelken bezi esneyeceğinden, sarıldığı alanda daha fazla yer kaplar ve bu da sıkışma olasılığını yu¨kseltir.
Teknede ana yelken ve cenova dışında başka yelken takımları da var (balon, code zero gibi) ama biz bu yelkenleri bu yazımızın dışına bırakmak istiyoruz. Zira kullanıcıları daha deneyimli yelkenciler olduğundan sorunlarını daha kolay çözeceklerine inanıyoruz.
