“Hava kaçak yaptı” derler ancak bunun doğru tanımı “Hava kaçık yaptı” olmalıdır.

Yazı: Gökhan Abur

Naviga'nın Haziran 2017 sayısında yayınlanmıştır.

Yerel koşullar ve bulut gelişimine bağlı oluşan kaçıkları denizciler için verilen hava raporlarında göremeyebilirsiniz. O nedenle seyirde basınç değişimi, bulut gelişimi, deniz durumu, görüş ve rüzgârın dönüşe bakarak bir denizcinin kısa süreli hava tahminin yapabilmesi, demir sahasını seçerken de gece kaçığına karşı ne yapması gerektiğini bilmesi gerekir.

1- Karasız hava koşullarında bulut altında oluşan kaçıklar

Denizin normalden fazla ısınması bir fırtınanın habercisi olabilir. Yukarı seviyede soğuk hava varsa, deniz seviyesindeki havanın yükselmesi ve yukardaki soğuk hava ile buluşması sonucu oluşan cumulus bulutları hızla gelişerek sağanaklar, hortum ve orajı (gök gürültüsü ve şimşek) oluşturan cumulonimbüs (cb) bulutunun altında sağanaklar şeklinde ve kısa süreli kaçıklar oluşturur. Kaçıklara dikkat!

2- Trof (alçak basınç olukları) geçerken oluşan hızlı rüzgâr kayması sırasında yine gelişen cululonimbüs bulutların oluşturduğu kaçıklar

Rüzgârın hızla NW’den (karayel) SW’e (lodos) veya SW’den NW’e dönmesi sonucu oluşan bu tip karasız koşullarda kayan rüzgârı teknenin baş ve kıç omuzluklarına atacak şekilde seyir yaparak bölgeden uzaklaşmak gerekir. Arkasındaki hava ne kadar soğuk ise kayma o kadar hızlı olacağından yalnız yer haritaları değil 500 hpa haritaları da incelenmeli ve ona göre hareket edilmelidir. Bu tip kaçıklar özellikle Biskay Körfezi açıklarında Kuzey Atlantik salınımının oluştuğu kış aylarında çok etkilidir. Kıyıya yakın bölgelerde lodos açıkta ise karayel fırtına şeklinde esecektir.

3- Soğuk cephe önünde oluşan kaçıklar

Soğuk cephe önünde arkasındaki soğuk havanın önündeki sıcak havanın yerini alması sırasında sağanak hattı boyunca gelişen cb bulutların oluşturduğu kaçıklar ve fırtına sonucu meydana gelen gerçek ve ölü dalgaların oluşturduğu karmaşık deniz durumu sırasında rüzgâr sağanaklarının oluşturduğu kaçıklar. Cephe önünde yaklaşık 100 deniz millik bir bölgede etkilidir. Cephe ve kendisini oluşturan alçak basınç alanının hareketine bakarak yüksek basınç alanına doğru rotanın değiştirilmesi gerekir.

4- Gece kaçıkları

Gece yarısından sonra oluşabilecek kara meltemlerinin yaptığı kaçıklardır. Demir yerinin seçilmesinde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta rüzgârüstü sahasının bilinmesidir. Kara ve deniz üzerindeki havanın farklı ısınması sonucu oluşan yüksek ve alçak basınç alanları arasında karadan denize doğru esen kara meltemleri hafif esintilerdir. Bu rüzgârı güçlendiren kara yükseltisidir. Yükseltinin yaklaşık dokuz katı rüzgârüstü sahası olacağından demir sahası seçiminde bu göz önüne alınmalıdır. Bu kurala dikkat etmezseniz, gece yarısından sonra esmeye başlayacak kara meltemi teknenizi çevirerek sizi uyarmaya çalışsa da yükseltiye bağlı kaçık aniden eserek teknenize zarar verebilir.