Özel Marmaris Denizcilik Eğitim Merkezi, yat turizmi sektörüne nitelikli insan gücü yetiştiriyor.

Yazı: Meriç Köyatası

Naviga'nın Mart 2020 sayısında yayınlanmıştır.

Yıllardır amatör denizcilik, yat turizmi, denizlerin ve doğanın korunması üzerine yazılar yazdım. Ticari ve profesyonel denizciliği es geçtim. İster amatör olsun ister profesyonel olsun, denizde eğitimin önemi, diğer alanlara göre biraz daha hassas. Çünkü karada olduğu gibi sağdan soldan yardım isteme olanakları ya çok kısıtlı ya da hiç yok. Benim amatör denizciliğe başladığım yıllarda (33 yıl önce) Amatör Denizci Belgesi almak, öyle çok da kolay bir iş değildi. Kendi olanaklarımızla ya da kısıtlı sayıdaki kurslara katılıp daha çok marinalardaki tecrübeli denizcilerden öğrendiklerimiz ile sınava girer, Amatör Denizci Belgesi alırdık. O zamanki sınav sorularını hatırlıyorum da gerçekten iş ciddi tutuluyormuş. Şimdilerde Amatör Denizci Belgesi almak çok kolaylaştı. Hatta Ulaştırma Altyapı Bakanlığının 1 milyon amatör denizci hedefi var ve bunun için önüne gelene belge veriyorlar. Başlarda, insanları denize heveslendirdiğinden olumlu karşılamıştım. Ancak denizci millet olmak için mesele, çok kişinin belge sahibi olması değil, denizi, denizciliği, deniz adap ve kültürünü bilmesi gerekir. Ne yazık ki Amatör Denizci Belgesi sınavı öncesi ve sonrasında denizcilik eğitimi ve adabı konusunu hep pas geçtik. İşin amatör kısmını bir tarafa bırakıp profesyonel denizcilik eğitimine bakarsak durum nedir? Denizcilik üzerine yazdıklarımı izleyenler bilir. Genellikle deniz yazılarımı, asıl profesyonel şapkam olan ekonomist kimliğimle birleştirip harmanlayıp öyle yazarım. Bu yazı da biraz denizcilik, deniz turizmi yazısı biraz da küçük çaplı ekonomik gözlem yazısı… Üniversitelerimizin denizcilik fakültelerinde üst seviyede denizcilik eğitimi veriliyor, çok nitelikli uzak yol kaptanları, gemi makineleri ve gemi inşa mühendisleri yetiştiriliyor. Burası tamam ama bir de yat turizminin ihtiyaç duyduğu gemi adamları var. Yat kaptanları, gemiciler, yağcılar, marinalarda palamarcılar gibi…

  

Ülkemizdeki eğitim sistemi, her alanda maalesef yetersiz ve ekonomik ihtiyaca göre şekillenemiyor. Ya herkes mühendis, işletmeci, iletişim uzmanı ya da niteliksiz... Piyasa, tornavida tutmasını bilmeyen mühendis ya da meslek lisesi mezunu, Türkçe yazmasını bilmeyen, kendisini ifade edemeyen sosyal bilimler mezun kaynıyor. Arasını bulamıyoruz. Hal böyle olunca da işsizlik rekor üstüne rekor kırıyor ama işletmeler nitelikli iş gücü bulmakta zorlanıyor. Yat turizmi, yat kaptanı, gemici, yatlarda çalışacak aşçı ve servis elemanı bakımından ciddi bir açıkla karşıya… Çok iyi bir aşçı da olsanız, çok iyi bir servis elemanı da olsanız, ticari teknelerde çalışmanız mümkün değil. Çalışanlar da kaçak çalışıyor. Uluslararası denizcilik kurallarına göre, ticari teknelerde çalışacak herkes, ister kaptan olsun isterse aşçı ya da servis elemanı, uluslararası sözleşmelerle belirlenmiş eğitimden geçmek zorunda. İşte bu konudaki eksikliği gidermek amacıyla Ulaştırma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı iş birliği ile Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün belirlediği esaslar dahilinde özel eğitim kurumlarının açılmasına olanak sağladı. Milli Eğitim Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığının denetimleri ve izinleri ile açılan özel eğitim kurumlarından biri de Özel Marmaris Denizcilik Eğitim Merkezi… Teknem Marmaris’te olduğu için bu okulun kurucuları ve eğitmenleri ile tanıştım. Burada verilen eğitimleri ve yat turizm sektörünün ihtiyaçlarını daha yakından öğrenme fırsatım oldu. Okulda gerçekten hem denizciliğimiz hem turizm ve Türk ekonomisi hem de bireysel olarak öğrenciler için çok güzel işler yapılıyor. Büyük yatların kaptanları buldukları yetenekli aşçıları gemici kurslarına yönlendiriyor ya da yanlarında çalıştırdıkları gemicileri bu okullara gönderip geleceğin yat kaptanı olmalarını sağlıyorlar. Ya da bir lokantada otelde çalışan aşçılar, garsonlar, servis görevlileri bu kurslardan mezun olup uluslararası geçerliliği olan gemici cüzdanı aldıklarında çok kısa sürede, karadaki işlere göre daha yüksek seviyelerde ücretle iş bulabiliyorlar. Okul, adeta kursiyerlere altın bilezik takıyor, bir istihdam deposu gibi çalışıyor. Özel Marmaris Denizcilik Eğitim Merkezi, denizciliğe gönül veren iki idealist denizci tarafından 2014 yılında kurulmuş: Uzak yol kaptanı Süleyman Ekin (1980 İTÜ Denizcilik Fakültesi Mezunu) ve deniz kuvvetlerinden emekli 1. Zabit Astsubay Kenan Özdemir… Yine İTÜ Denizcilik Fakültesi Güverte ve Makine Bölümü’nden mezun ve deniz kuvvetlerinden emekli uzak yol kaptanları, kılavuz kaptanlar, gemi başmühendisleri de okulda farklı farklı konularda eğitim veriyor. Okuldaki eğitmen kadrosu şu isimlerden oluşuyor: İdris Hayati Kolluoğlu, Mete Nejat Köksal, Namık Kemal Esentürk, Olcay Kahraman, Ömer Faruk İset, Ahmet Can Öğüt, ilk yardım eğitmeni Arzu Akanlı Uzunca, İngilizce eğitmeni Kemal Evkaya… Okulun kurum müdürlüğünü de Elif Avcı yürütüyor. 

  

Hangi eğitimler veriliyor?

Eğitim Merkezinde Yat Kaptanı, Gemici, Yağcı ve ihtiyaç duyulan STCW eğitimleri veriliyor.

Yat kaptanı (149 GT):

Gündüz sekiz saat verilen eğitim bir ay sürüyor. Akşam dersleri ise günde dört saatten iki ay devam ediyor. Eğitim sonunda uygulama eğitimleri, kurs bitirme sınavı ve üç aylık bir staj süresi sonunda kursiyerler Ulaştırma Bakanlığının Sınav Merkezinde dört farklı konuda online sınava girmeye hak kazanıyorlar. Bu sınavları da verdiklerinde 149 GT yat kaptanı yeterliliğine haiz Gemi Adamı Cüzdanı alıyorlar. Bu kursun sonunda adaylar beş temel STCW sertifikasına sahip oluyorlar.

Gemici:

Gündüz bir ay boyunca günde sekiz saat, akşam iki ay boyunca günde dört saat teorik eğitim veriliyor. Eğitim sonunda üç günlük uygulama eğitimi yapılıp bitirme sınavına giren kursiyerler, gemi adamı cüzdanı almaya hak kazanıyor. Bu kursun sonunda gemiciler aynı zamanda beş temel STCW sertifikasına da sahip oluyorlar.

Yağcı:

Akşamları günde dört saat verilen eğitimin süresi iki ay… Eğitim sonundaki uygulama eğitimi ardından kurs bitirme sınavı sonucunda kursiyerler yağcı sınıfında gemi adamı cüzdanı almaya hak kazanıyorlar. Yat kaptanlığı, gemici ve yağcı olarak alınan gemi adamı cüzdanları, gemilerde çalışan personel için aynı zamanda pasaport yerine de geçiyor. Tüm bu belgelerin geçerliliği beş yıl sürüyor. Beşinci yılın sonunda yenilenen STCW eğitimi ile ehliyetlerin süresi tekrar uzatılıyor. 

STCW (Beş temel):

Gemi adamı cüzdanına sahip kaptan, gemici, yağcı ve balıkçılar, beş yılda bir STCW eğitimlerini yenilemek zorunda. Eğitim almadan yenilemek isteyenler Ulaştırma Bakanlığının online sınavına da girip belgelerini yenileyebiliyorlar ama kurslara girip bilgi tazelemek her zaman faydalı. Eğitim 12 gün teorik, üç gün uygulama olmak üzere 15 gün sürüyor. Yapılan sınav sonunda daha önce gemi adamı cüzdanı sahibi olan, kaptan, gemici, balıkçı, yağcı kursiyerlerin ehliyetleri yenileniyor. Bana göre bu kursa profesyonel denizcilerin yanı sıra amatör denizciler de gitmeli. Bu eğitim, amatörlerin kendileri ve teknelerinde gezdirdikleri yakınları, misafirlerinin can güvenlikleri için önemli. Sadece denizde değil, evde yolda, karada da karşılaşma olanağı bulunulan kazalar için ilk yardım ve yangın eğitimleri hayatiyet taşıyor.

İleri yangın: Ticari teknelerde çalışan yat kaptanlarının yurt dışına sorunsuz çıkmaları için bu eğitimi almaları gerekiyor. Eğitim iki gün teorik, bir gün uygulamalı olarak yapılıyor.

Tıbbi bakım: İlk yardımın dışında üç gün olarak verilen bu eğitim, yat kaptanları için zorunlu, diğer gemi adamları için isteğe bağlı. Ama bana kalırsa tüm amatör denizcilerin (doktorlar hariç elbette) bu kursa katılmasında fayda var.

Yolcu gemisinde çalışma: Gemi adamı cüzdanına sahip olan gemiciler, eğer yolcu gemilerinde çalışmak isterlerse üç günlük bu eğitimi tamamlayıp sertifika alıyorlar. Böylece şehir hatları vapurlarından okyanus aşan kurvaziyer gemilere kadar iş bulma potansiyeline sahip oluyorlar.

Beş Temel STCW STCW’nin açılımı; gemi adamlarının eğitimi, belgelendirilmesi ve vardiya tutma standartları hakkında uluslararası sözleşme… Bu uluslararası sözleşmeye göre alınan eğitim sonucunda, gemi adamları uluslararası sularda ve yabancı bayraklı gemilerde çalışma hakkına sahip oluyor. Her yeterliliğe göre artan sayıda STCW sertifikasına ihtiyaç var. Ancak olmazsa olmaz beş temel sertifika şunlar:

1. Denizde kişisel can kurtarma teknikleri eğitimi

2. Can kurtarma araçları kullanma yeterliliği eğitimi

3. Yangın önleme ve yangınla mücadele eğitimi

4. Temel ilk yardım eğitimi

5. Personel güvenliği ve sosyal sorumluluk eğitimi…