Son yıllarda düşük sürtünmeli halkalar (low friction rings) makaraların hafif ve bakım gerektirmeyen basit alternatifleri olarak, daha fazla karşımıza çıkmaya başladı.

Aslında binlerce yıllık denizcilik tarihinde, döner parçalı makaralar icat edilene kadar, palanga sistemlerinde kullanılan ahşap ve hareketli parçası olmayan makaralar, tam da bu düşük sürtünmeli halkaların atasıdır.

Bir dönem hayatımızdan çıkıp yerini modern makaralara bırakan bu yardımcı ekipman teknolojinin gelişimiyle beraber, düşük sürtünmeli halkalar olarak yeniden karşımıza çıktı. Bugün yönlendirme sistemleri ve palangalarda kullanılıyor daha çok. Az hareketli, yüksek güç çeken, bağlantı ve yönlendirici uygulamalarında tercih ediliyor. Yarış teknelerinde ağırlık konusu oldukça kritiktir. Zira 0,1 knot hız farkları bile sonuçları ciddi etkiler. Her ekipmanın ağırlığı %30 hafiflerse, tekne yüzlerce kilo azalır mantığıyla hareket edilir. Çok hafif olduklarından dolayı düşük sürtünmeli halkalar önce yarış teknelerinde kullanılıp geliştirilmeye başlandı. Bu metal halkalar genelde alüminyum alaşımlardan yapılır, böylece hafiflik Hafif, sağlam ve marifetli Son yıllarda düşük sürtünmeli halkalar (low friction rings) makaraların hafif ve bakım gerektirmeyen basit alternatifleri olarak, daha fazla karşımıza çıkmaya başladı. Aslında binlerce yıllık denizcilik tarihinde, döner parçalı makaralar icat edilene kadar, palanga sistemlerinde kullanılan ahşap ve hareketli parçası olmayan makaralar, tam da bu düşük sürtünmeli halkaların atasıdır. YAZI: MURAT YAHYAOĞLU (KAYRA YELKEN) amaçlanır. İç tarafları, mümkün olduğu kadar halatın geniş açı ile dönüp hareket edebileceği şeklide tasarlanmıştır. Dış çevreleri de oluklu yapıdadır ve bu oluğa bağlanan halatla halkanın konumu kontrol altına alınmış ya da sabitlenmiştir. Halkayı sabitleme halatı, yine geniş bir daire yaparak bağlanacağı için de halatın kopma değerini düşürmeyecek şekilde tasarlanmıştır. Halkalar, halatın iç çeperinden geçerken sürtünmesini en aza indirgeyecek şekilde özel anodize boyalarla ya da teflon ile kaplanmıştır. Böylece halkanın içerisinden geçerek çalışan halatın mümkün olduğunca az sürtünmeye maruz kalması hedeflenir.

Standart kullandığımız makaralarla yük testleri yapıldığında, neredeyse sıfır sürtünme seviyeleri gözlemlenirken, düşük sürtünmeli halkalarda çeşitli açılarda göre %50 daha fazla güç uygulamak zorunda kalındığı ölçümleniyor. Halat olarak dyneema ve kevlar 6 kollu örgü ve kılıfsız halatlar kullanılıyor. Bu halatların yüzeyleri çok az direnç oluşturan bir yapıda ve UV dayanımı (özellikle dyneema’nın) yeterli seviyede olduğu için kılıfsız olarak kullanılabiliyorlar. Bu sayede de çalıştığı yüzeylerde direnç oluşturmuyorlar. Standart halatlar kullanıldığında bu sonuçları elde etmek mümkün olmuyor ve sürtünme kuvveti dolayısıyla kayıplar artıyor. Bu halkaları 30° açıya kadar kullandığınızda, kayıp göze alınabilir seviyelerde kalıyor. Bu kırılım açısı 90°’ye kadar kabuledilebilir kayıplar yaratırken, 90°’yi aşan dönüş açılarında artık hesaba katılması gereken kayıplar söz konusu olur. Ama umutsuzluğa da kapılmamak gerekir. Ana yelken camadanı için halatın bir mapanın içinden dönüp gelmesindense mapaya eklenmiş düşük sürtünmeli bir halkanın içerisinden dönüp gelmesi 180°’lik kırılıma rağmen çok daha tercih edilebilir bir durumdur. Yarış teknelerinde, teknenin büyüklüğüne bağlı olarak cenova araba makarası yerine bile kullanılabilecekken, gezi teknelerinde furling yönlendirmesi, pupa palangası, pupa seyirlerinde cenova veya balon yelkenin barber houler’ı olarak kullanılabiliyor. Yine ana yelkenin camadan matafyonlarına eklenerek camadan halatının kolay çalışmasını sağlamak için de sıklıkla tercih ediliyor.

Avantajları

Düşük sürtünmeli halkalar, sağlamlık olarak standart makaralara göre çok üstündür.

Hareketli parçaları olmaması sebebiyle arıza çıkarma ihtimalleri yoktur.

Standart makaralar gibi tuzdan veya tozdan etkilenip tıkanma ihtimalleri yoktur.

Standart makaralara göre çok düşük maliyetlidir.

Dezavantajları

Sürekli hareket etmesi gereken hatlarda (ana yelken ıskotası gibi) standart makaraya göre az da olsa sürtünme direnci oluşacağı için daha fazla güç isterler.

Metal kilitlerle (U kilit ve şakıllar gibi) monte edilemedikleri için soft kilitler ve halat örme gibi işlerden anlıyor olmalıyız.