Denemeden almayın
Deneme seyri sırasında dikkat edilmesi gerekenler, tekneyi alıp almayacağımız kararını verme sürecinde en önemli etkendir.
Yeni bir tekne alırken onu denizde görmek çok önemlidir. Deneme seyri sırasında dikkat edilmesi gerekenler, tekneyi alıp almayacağımız kararını verme sürecinde en önemli etkendir. O halde gelin hem motoryat hem de yelkenli için deneme seyrinde dikkat edilmesi gerekenlere birlikte bakalım.
YAZI: MURAT YAHYAOĞLU Fotoğraflar: naviga arşivi
Motoryatta
Görüş durumu
Köprü ve havuzluktan teknenin pruvasının ve güvertenin görünüşü en önemli konulardan biridir. Tekneyi kullanırken (hem ayakta hem de oturur pozisyonda) köprüden pruva istikametinde ne kadar mesafedeki su yüzeyini görebildiğinizi kontrol edin. Tekne karadayken, biraz farklı bir görüş sunabilir, deniz yüzeyinde dururken ve seyir sırasında bu görüş hakimiyetinin değişeceğini unutmayın ve her pozisyonda deneyin. Bu mesafe, kullandığınız teknenin hızına ve manevra kabiliyetine göre farklı uzaklıklarda olabilir. Bu mesafeyi, tekne hız triminde ve ağır yol triminde belirli bir fenere uzaklığınızı GPS’ten kontrol ederek deneyebilirsiniz.
Köprüden sancak, iskele ve pupa istikametinizdeki diğer teknelerin görünürlüğünü, iskeleye yanaşırken ve ayrılırken iskele ve diğer tekneler ile olan mesafenize hakim olup olamadığınızı kontrol edin.
Seyir sırasında sürekli dümende olmayabilirsiniz. Otomatik pilota almış ve güverte-havuzluktaki yemek masasında bir şeyler atıştırıyor olabilirsiniz. Masada otururken de teknenin her yönüne görüşünüzün hangi düzeyde olacağını kontrol edin.
Teknik donanım
Güvertedeki koç boynuzlarının yerlerine (baş, kıç, vasat) yeterince işlevsel olup olmadığına dikkat edin ve kullanım kolaylığı sağladığından emin olun.
* Atık su deposunun kapasitesi yeterli mi ve kolayca boşaltılabiliyor mu kontrol edin. Ayrıca şunlara dikkat edin:
* Temiz su deposunun atışı, kapasitesi ve dolum şekli beklentilerinizi karşılıyor mu?
* Motor aküleri; manevra pervanesi aküleri ve iç kullanım akülerinden bağımsız olarak yönetilebiliyor mu? Ve sayıları yeterli mi?
* Makine dairesinde motora ulaşım ve servis için yeterli alan var mı?
* Makine dairesinde su tahliyesi için yeteri güçte sintine pompası bulunuyor mu?
* Yangın söndürme tertibatı var mı?
Kokpit kullanımı
Tüm göstergeleri rahatlıkla okuyup okuyamadığınızı kontrol edin. Otopilot, depo ve elektrik göstergeleri, motor seyir bilgileri (devir göstergeleri, yakıt ekonomisi göstergeleri, hararet göstergeleri), baş ve kıç thruster (manevra pervanesi) kontrollerinin sizin için ergonomik olup olmadığına dikkat edin.
Thruster’lar ve liman içi manevra kabiliyeti
Pontona-iskeleye yanaşma ve ayrılma kolaylığını test edin. Thrusterler’ımızın joystick ya da düğme kontrollü olup olmadığını, joystick yoksa ileri ve tornistan hareketlerinizde gaz kolunun hassasiyetini mutlaka kendiniz deneyin.
Motor gücü ve yakıt tüketimi
Test edeceğiniz ve alacağınız teknenin motor güçleri birbirinden farklı olabilir, gözlemlerinizi bu farkı gözeterek yapın. Aktarım organlarınız şaftlı, kuyruklu ya da IPS sistemine mi sahip, kontrol edin. Motorunuzun fabrika verisindeki en yüksek devrine erişebilip erişemediğine bakın. Uygun pervane takılı olup olmadığından emin olun.Kronometre tutarak durur halde iken tam gaz verdiğinizde planing’e kalkma sürenizi ölçün. Motorunuzun düşük ekonomik hız ve yüksek ekonomik hızlarında yakıt tüketimlerini test edin. Yakıt depo kapasitenizi ve en yüksek menzilinizi hesaplayın.
Denge
Trim flap’larının işlevsel olarak çalışıp çalışmadığını ve hızınıza, dengeye etkilerini deneyin. Teknenin keskin dönüşlerdeki bir kontradan diğerine yatış süresini test edin. Kronometre tutup tam sancak kontradan tam iskele kontraya geçiş süresini ölçün; teknenizin genişliğinin 1.1 katı kadar bir süre en ideal konfor ve güvenliği sağlar. İdeal oran 1 ile 1.2 arasında olmalıdır.
Tekne açık deniz tipi ise özellikle dalgalı havada test edin. Hızınızı ve flap triminizi uygun şekilde ayarladıktan sonra dalga boyuna göre konforlu gidip gitmediğinizi kontrol edin. Bu hızda teknenin dengesini, dalgaları karşılarken titreşimini, konfor hissinizi diğer teknelerle karşılaştırma açısından mutlaka not alın. (Dalga boyunu ve hızınızı not almayı unutmayın!) Bu testi hem dalgalara karşı giderken hem de dalgaları tam kıça aldığınızda ayrı ayrı yapın.
Yelkende
Performans
Teknenin düşük havalarda (4-6 knot civarı rüzgâr eserken) ve sert rüzgârda (17 knot üzerinde) seyrini mutlaka bir yalpametre eşliğinde test edin.
Tekne düşük havalarda yol yapabiliyor mu? İyi gövde tasarımı ve yelken planı olan bir tekne hafif rüzgârlarda da orsadan geniş apaza kadar yol yapabilmeli ve iyi dümen dinleyebilmelidir.
Tekne 17 knot (5 kuvvet) havaya kadar orsada bayılmadan (25°’nin altında yatarak) ilerleyebiliyor mu? İyi tasarlanmış bir teknede 5 havaya kadar camadan vurmadan ve ana yelkeni boşlamadan konforlu bir seyir yapılabilmeli. Tekne 25° yattığında rahat dümen dinliyor mu, yoksa kontrolsüzce orsaya kaçıyor mu, mutlaka test edilmeli. Tekne 17 knot hava üzerinde geniş apaz ve pupa seyirlerinde yalpaya düşmeksizin sadece küçük dümen hareketleri ile dengeli seyir yapabiliyor mu kontrol edin.
Cenovanın sarma sistemini test edin.
Vinç yardımı almaksızın kendi başınıza sarabiliyor olmalısınız.
Ana yelken sarma sisteme sahip ise yalnız başınıza açıp kapatabiliyor musunuz birkaç kez kontrol edin. Çapariz verme ihtimalini gözlemlemelisiniz.
Ana yelken basma indirme usulü ile çalışıyorsa yalnız başınıza basıp basamadığınızı ve indirirken çapariz olup olmadığını test edin.
Vinç ve halat ergonomisi, tek başınıza tramola-kavança atabilecek şekilde tasarlanmış olmalı.
Cenova arabasının uzunluğu standart yelkenlerin dışında küçük ve daha büyük boyutlu yelkenlerle de çalışabilecek uzunlukta ve konumda mı kontrol edin.
Ana yelken arabası (yoksa ıskota kombinasyonu) ana yelkene büküm verebilecek şekilde tasarlanmış mı kontrol edin ve büküm ayarı yapmaya çalışın.
Teknede simetrik-asimetrik balon donanımı var mı dikkat edin. Varsa balon seyrinde de apaz seyrini zorlayarak teknenin bayılmasını ve dümen tepkilerini test edin.
Konfor ve güvenlik
Havuzluktan kamaraya giriş merdivenlerinin genişlik ve yüksekliği hayati öneme sahiptir. Hangi hızda içeri girip dışarı çıkılabildiğini ve herhangi bir ergonomi bozukluğu olup olmadığını tecrübe edin.
Güverte üzerinde, havuzluktan teknenin başına kadar güvenli bir şekilde ilerlenebiliyor mu dikkat edin. Güverte düzeni de çok önemli. Halatların organizasyonu bazen ayağa takılarak kazalara yol açabiliyor. O yüzden hem halat düzenini hem de tutunacak yerleri kontrol edin.
Yelkenli teknelerde daha uzun ve yatık olarak seyir yapıldığından, seyir sırasında baş kamaraya kadar ulaşım, tuvalet ve mutfak kullanımı ile tutamakların yeterliliği ve kullanışlılığına bakın.
Manevra ve yanaşma
Yelkenli tekneler motoryatlardan daha fazla rüzgârdan başını açmaya meyillidir. Dolayısıyla rüzgârı bordadan aldığınızdaki rüzgâr tepkisini test edin. Tornistan yaptığınızda pervanenin çark etkisini mutlaka gözlemleyin, teknenin ne kadar zamanda tornistanda yol aldığını kontrol edin.
Hem yelkenlide hem de motoryatta
Satın alacağınız tekne bir iş makinesi değil, dolayısıyla ailenizin ve konuklarınızın konforu ve güvenliği çok önemli bir unsurdur. Kendinizi onların yerine koyarak teknenin hem güvertesini, hem de iç alanlarını dolaşın. Teknenin havuzluğunda, güvertede ve içinde baş kamaraya ulaşırken gerekli yerlerde tutamaklar var mı, bakın. Bunu tekne seyir sırasındayken incelerseniz daha etkili bir kontrol yapmış olursunuz. Konforlu seyirler için şu soruların yanıtlarını arayın:
* Ortak oturma alanında seyir sırasında motor gürültüsü ve titreşim seviyesi ne durumda?
* Seyir sırasında kıç havuzluğa, egzoz gazı ve yüzme platformundan püsküren su serpintisi geliyor mu?
* Seyir sırasında ortak oturma alanlarındaki koltukların minderleri yeterli konforu sağlıyor mu?
* Teknenin baş güvertesi ve varsa flybridge’i yeterli konfor ve düz alanı sağlıyor mu?
* Teknenin baş tarafına geçerken vardavela yükseklikleri, rijiditesi ve zemin yeterli güvenliği sunuyor mu?
* Tuvalet ve banyonun iç hacmi ile özellikleri beklentilerinizi karşılıyor mu?
* Teknenin tuvaleti seyir sırasında konforlu olarak kullanılabiliyor mu?
* Teknenin iç bölümlerindeki tavan yükseklikleri beklentilerinizi karşılıyor mu?
* Kamara kapıları düzgünce kapanıp kilitlenebiliyor mu? (Özellikle kamaraların ve tuvaletin içine girip kapıyı içerden kapatmayı deneyin.)
* Baş ve kıç kamaralarda seyir sırasında gürültü ve titreşim var mı?
* Mutfak donanımı beklentinizi karşılıyor mu? Seyir sırasında kullanıma uygun mu?
