Gece demir yerinde rengârenk çakar fener yakan teknelerden o kadar çok şikâyet eden var ki çok sayıda geri dönüş oldu.

Yazı: Meriç Köyatası

Naviga'nın Eylül 2019 sayısında yayınlanmıştır.

2018 Eylül ve Kasım sayılarında demir halindeki teknelerin sorumsuzca ve kural dışı yaktığı çakar fenerler üzerine yazmıştım. Bir yıl önce konuya bir dokunduk, hâlâ bin ah işitiyoruz. Bu sezon da dolaşırken birçok koyda, demirdeki pek çok teknenin hâlâ rengârenk çakar fener yaktığına yakından şahit olduk. Kimileri sadece alargada demirde iken değil, marinada bağlı iken bile mor, yeşil, kırmızı, beyaz renklerden çakarlar yakıyor. Tıpkı bir gazino ya da pembe ev işletmesi gibi… Bu sene denizcilerin kendi aralarında kurduğu değişik WhatsApp gruplarında da konu tartışıldı. Kimi arkadaşlar, demir feneri kuralının sabit beyaz ışık olduğunu söylemekle birlikte, aksine davrananlar için cezai yaptırım olmadığını ifade ettiler. Oysa Limanlar Kanunu ve Limanlar Yönetmeliğine göre, liman başkanlıklarının bu konuda uyarıdan başlayıp 40 bin liraya kadar çıkan idari para cezası uygulama yetkisi var. Geçen sene ekim ayında Marmaris Liman Bölgesi’nde duran bir denizciye sahil güvenlik botu usulüne uygun demir feneri yakmadığı için tutanak tutmuş ve tutanağı liman başkanlığına göndermişti. Liman başkanlığı da olay ilk olduğu için yetkisini kullanarak idari para cezası yazmak yerine uyarıda bulunmuştu. Geçenlerde -adını vermeyeyim- bir liman başkanı ile kahve içip sohbet ediyorduk. Konuyu açtım.

Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğünün 30. ve 36. maddelerine aykırı yakılan bu fenerler hakkında neler yaptıklarını sordum. Konunun anlattığım boyutta olduğunu duyunca, kendisi de şaşırdı. Kendilerine sahil güvenlik tarafından demir feneri yakmayan tekneler için tutanak geldiğini ama çakar konusunda herhangi bir tutanak ulaşmadığını söyledi. Gece tüm koyların Las Vegas kumarhaneleri gibi çakarlı ışıklarla dolu olduğunu, bunun kara fenerleri ve alarga fenerleri ile karışabileceği ve seyir güvenliğini olumsuz etkileyeceğini, aynı zamanda da görüntü kirliliği yaratıp gece demirde gökyüzünü ve yıldızları seyretme zevkimizi de bırakmadığını aktardım. Sahil güvenlik botlarının son yıllarda mesaisinin büyük bölümünü insan kaçakçılığına ayırmak zorunda kaldığını hatırlatıp bana şunu söyledi: “Ancak yine de gece kontrollerine çıktıklarında demir feneri yakmayan tekneler için tutanak gönderiyorlar. Liman başkanlığı olarak biz, Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğüne aykırı olarak yakılan çakarlar için de denetim yapmalarını istersek o denetimleri de yaparlar. Ben en kısa zamanda kendi bölgemdeki sahil güvenlik komutanlığına konuyu aktaracağım.” Kısacası, kendisini tekne değil de kara feneri ya da kardinal-lateral şamandırası gibi gören arkadaşlara bir gece ansızın Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü Madde 30 ve 36’ya göre tutanak tutulabilir. Bu tutanak sonunda liman başkanlıkları hangi miktarda ceza uygular, onu bilmiyorum ama belli ki görüp öğreneceğiz. Olay uluslararası denizde çatışmayı önleme tüzüğüne aykırı. Ayrıca akşamları neden olduğunuz görüntü kirliliği de başkalarına karşı saygısızlık…

Umarım bu konuda inat eden ve kurallara uymayan arkadaşların başına Yunanistan’da bir şey gelmez. Gelirse cezası euro olacağı için epey can yakıcı olabilir. Çakar fenerlerle ilgili son durum bu. Unutmayın Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü uluslararası bir belgedir. Bu tüzükte, tüzüğe uyulmadığı durumlarda yaptırımların ne olacağı yazmaz ama her ülkenin kendi kanunlarına göre, bu tüzüğe uyulmadığı zaman ne gibi cezalar yazılacağı belirlenir. Bizdeki limanlar kanunu ve limanlar yönetmeliğine göre liman başkanlıklarının ciddi idari yaptırım yetkisi var. Tüm denizcilerin, internetten limanlar yönetmeliğini bulup bilgisayara indirmelerini ara sıra okumalarını öneririm. Geçen yıl Eylül ve Kasım aylarında “Arkadaşlar demirde bir teknesiniz, şamandıra değil. Teknelerde çakar fenerlere hayır…” başlığı altında yazdığım kuralları lütfen tekrar okuyun. Denizler Kitabevi’nin yayınladığı çok güzel bir kitap var. Her teknede bulunmasını öneririm. Resimlerle Navigasyon. Yazarı İvar Dedekam. (Çeviren Enis Tek) Sayfa 33’te Seyir Fenerlerini Yorumlama başlığı bölümünde şunları yazıyor: “Karanlıkta gördüğünüz ışıkları nasıl tanımlayacağınız önemlidir. Aklınızdan çıkarmayın. Seyir fenerleri sabittir, çakar değil. (İstisnalardan biri çakar hoverkraft fenerleridir.) Böylece fener kuleleri ve sabit cisimler üzerindeki ışıkların çakarlı olması bir karakter oluşturmak içindir. Bir sürü kafa karıştıran fenerlerle karşılaşacaksınız. Farkları ayırt edin. Hangilerinin tekne olduğunu (hareket eden), hangilerinin problem olabileceğini çözümleyin. Tüm gemilerin beyaz bir pupa feneri vardır. Bu yüzden sabit bir beyaz ışık gördüğünüz zaman, bu genellikle ya bir pupa feneri ya boyu 50 metreden küçük demirde olan bir gemi ya da boyu 7 metreden küçük bir teknedir.” Çakar fenerler ve şamandıraların ışıkları Koylarda, alargada, zaman zaman da kıçtankara yapmış ya da iskeleye bağlanmış teknelerde süreleri belirsiz, kırmızı, beyaz, yeşil renkli çakar fenerler görüyoruz. Sadece görüntü kirliliği değil, aynı zamanda tehlikeye de neden olabilir. Çünkü o çakarlar, bir lateral şamandıra ya da kardinal şamandırasının ışığı olarak değerlendirilebilir. Şimdi bir koya girdik, sürekli yanıp sönen bir kırmızı ışık görüyoruz.

Haydi bunun iskelesinden geçelim derken hooop karaya çıkıyoruz. Ya da sürekli çakan bir beyaz ışık, kuzeyine yöneliyoruz hoop yine karaya çıktık ya da teknenin üstüne bindirdik… Tabii bunların şamandıra olmadığını, demirde bir tekne olduğunu fark ettiğimizde sürekli kırmızı ışık yanıp sönüyorsa, şöyle düşünmekte haksız sayılmayız: Vay be, gelmiş burada antin kuntin işlerle uğraşıyor. Sürekli yanıp sönen yeşil ışık ya da rengarenk ışıklar için ise kaçak kumarhane yakıştırması da uygundur. Arkadaşlar, sizler demirde bir teknesiniz. Şamandıra değil. Lütfen, görüntü kirliliği yaratmayın. Gökyüzü seyir keyfini bozmayın. Her yönden görünen sabit bir beyaz ışık, ek tedbir istiyorsanız da, kokpitinizde ya da teknenizin içinde sabit bir beyaz ışık yakın, yeter.